Uluslararası Enerji Ajansı (UEA), “enerji arz güvenliği”, “ekonomik kalkınma”, “çevresel sürdürülebilirlik” ve “dünya çapında etkileşim”in geliştirilmesini teminen 31 üyesine, birlik ülkelerine ve diğer önemli enerji üretici-tüketici ülkelere enerji politikalarının oluşturulmasında tavsiyelerde bulunmaktadır.

1973-1974 petrol krizi, sanayileşmiş ülkelerin ekonomilerinin daha da kalkınması açısından dış kaynaklı enerjiye ne kadar bağımlı olduklarını anlamalarına neden olmuştur. Bunun sonucu olarak, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 16 OECD üyesi, petrole bağımlılıklarını azaltmak ve petrol arzında olabilecek ani kesintilere karşı hazırlıklı olmak amacıyla 1974 yılında Uluslararası Enerji Ajansı’nı kurmuşlardır. Ajansın OECD’den farklı olarak, IEP (International Energy Program) anlaşmasına dayalı bir çalışma şekli de vardır.

1974’ten bu yana UEA, temel amacı olan petrol arzı güvenliğinin yanı sıra, enerji konusunun küresel bir boyut kazanmasına da bağlı olarak, çalışma yelpazesini genişletmiş, dünyada enerji istatistiklerinde önde gelen bir kuruluş olmuştur. UEA ayrıca, petrol, doğalgaz, kömür ve yenilenebilir piyasalarının durumuna ilişkin dönemsel raporlar hazırlamakta, üye ülkelerin enerji politikalarını düzenli olarak incelemekte, UEA dışı önemli ülkelerin enerji politikalarını takip etmekte ve yeni enerji teknolojileri ile enerjinin iklim değişiklikleri üzerindeki etkileri üzerinde çalışmalar yürütmektedir. UEA’nın temel ilgi alanını petrol oluşturmakla birlikte, son yıllarda iklim değişikliği, yenilenebilir enerji, doğalgaz, elektrik arz güvenliği, enerji verimliliği ve kritik mineral konularının da Ajansın çalışmalarında giderek önemli bir yer tuttuğu görülmektedir. UEA günümüzde enerji alanında güvenilir verilere dayanan analizleri ve politika tavsiyeleriyle küresel enerji diyaloğunun merkezinde yer almaktadır. Enerji verimliliği de dâhil olmak üzere, her bir yakıt türüne ilişkin beş yıllık analiz ve öngörüleri içeren periyodik Piyasa Raporları, aylık Petrol Piyasası Raporu (OMR) ve Dünya Enerji Görünümü Raporu, Ajansın başlıca araştırma faaliyetleridir.

Özellikle, 11 Eylül 2001 tarihinde ABD’de yaşanan terör eyleminden sonra, petrol arzı güvenliği ve olası bir tehlike anında alınacak önlemler UEA faaliyetlerinde giderek önem kazanmıştır. 2005 yılında ABD’nin Meksika Körfezi’ni vuran Katrina ve Rita kasırgalarını takiben yürürlüğe konan Acil Durum Eylem Planı, arz güvenliğinin sağlanması bakımından UEA açısından başarılı bir uygulama olmuştur.

UEA İcra Direktörlüğü görevini 1 Eylül 2015 tarihinden bu yana Dr. Fatih Birol yürütmektedir. 1958 Ankara doğumlu Birol, İTÜ Elektrik Mühendisliği ve Viyana Teknik Üniversitesi mezunudur. Birol, Dışişleri Bakanlığı Üstün Hizmet Madalyası yanında Japonya, Avusturya, Fransa, Almanya, Irak, İtalya, Hollanda, Polonya, İsveç, ABD ve Rusya’dan çeşitli onur madalyaları ve nişanlar almıştır. Forbes ve Financial Times gibi prestijli yayın organlarınca dünyada enerji konusundaki en etkili isim olarak adlandırılan Dr. Birol, Galatasaray Futbol Kulübü onursal üyesidir. 2021 yılında Time dergisinin en etkili 100 insan listesinde yer almıştır.

UEA’nın 31 üyesine ilave olarak 2015 yılında başlatılan ortaklık sürecine üç yıl içerisinde Çin Halk Cumhuriyeti, Tayland, Fas, Endonezya, Singapur, Hindistan, Brezilya, Güney Afrika Cumhuriyeti, Mısır, Arjantin ve Ukrayna katılmıştır. Üyeler ve ortaklarla birlikte “UEA Ailesi” küresel enerji tüketimini gerçekleştiren ülkelerin %75’ini temsil etmektedir.

https://www.iea.org/